Kolejny artykuł z cyklu "Papuga to nie ssak", w którym to cyklu przedstawiam to, co u papug (ptaków) jest wyjątkowe i co odróżnia je od ssaków. Trzymając i hodując ptaki trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że są to organizmy zupełnie inne niż ssaki, mają inną anatomię i fizjologię, a co za tym idzie inne wymagania i problemy zdrowotne, inne choroby. Inaczej też należy z nimi postępować.

Budowa i funkcje pazurów

Pazury u ptaków są tym samym co paznokcie u ludzi. Są to wytwory rogowe skóry osadzone na ostatnich członach palców. Pazury są mniej lub bardziej zakrzywione. Pazury stale rosną i ulegają naturalnemu ścieraniu.

Papugom pazury służą przede wszystkim do wspinania się. Pomocne są też przy chwytaniu różnych przedmiotów łapami.

Przerost pazurów

W normalnych warunkach, zdrowym papugom, pazury nie przerastają, stale ulegają ścieraniu. Jednak często w mieszkaniach papugi mają nienaturalne warunki, dużą część dnia spędzają na naszych ramionach, chodzą po gładkich podłogach lub miękkich dywanach - w takich warunkach nie mają jak ścierać pazurków.

Bardzo ważnym elementem papuziej klatki (albo pokoju) są naturalne, odpowiedniej grubości, nieokorowane żerdzie, na których papugi mogą ścierać pazurki. Niestety często w klatkach znajdują się żerdzie plastikowe albo z gładkiego toczonego drewna. Takie żerdzie nie tylko nie pozwalają na ścieranie pazurków, ale też powodują problemy z łapkami, głównie różnego rodzaju odciski. Nie poleca się nakładek ściernych na żerdzie, tzw. nakładek piaskowych. Pozwalają one na ścieranie pazurków w bardzo małym stopniu, a są bardzo niebezpieczne dla łapek siedzących na nich ptaków.

Palce, a tym samym pazury, łanie przylegają do żerdzi.

Inną ważną rzeczą jest odpowiednia grubość żerdzi. Przy za cienkich palce będą się zawijać wokół żerdzi i też pazurki nie będą ulegały ścieraniu.

Chorobowy przerost pazurków

Przerastanie pazurków może jednak być objawem choroby, zwłaszcza chorób metabolicznych i innych chorób wątroby.

Pazurki będą też przerastać jeśli rosną w złym kierunku (papuga nie opiera ich na żerdzi ) albo jeśli źle ukształtowane są całe palce. Mogą to być wady wrodzone, mogą powstać w czasie jak pisklę siedziało w budce, w której były złe warunki, a mogą być one wynikiem dawnych złamań.

Palec nienaturalnie wygięty (pozostałość po złamaniu palca w pisklęctwie). Takie wygięcie palca powoduje, że pazurek na ogół nie dotyka żerdzi i nie jest ścierany.
Plamka na pazurku to krwiak od uderzenia.
W jasnych pazurkach wyraźnie widać naczynia krwionośne.

Kiedy pazurki są przerośnięte?

Osoby zaczynające swoją przygodę z papugami często mają problemy z rozpoznaniem czy pazurki są jeszcze prawidłowe, czy już przerośnięte.

Jednym ze polecanych sposobów stwierdzenia czy pazurki są przerośnięte jest obserwacja papugi chodzącej po płaskiej powierzchni; jeśli pazur powoduje, że koniec palca jest uniesiony do góry i nie przylega do płaskiej powierzchni, to znaczy, że pazur jest za długi.

tak - pazurek prawidłowy; nie - przerośniętyśnięty
(Rys. - "The African Grey Parrot Handbook" – M. S. Athan, D. Deter)

 Czasem pazurki nie są przerośnięte, ale są za ostre. Przeszkadza to zwłaszcza u dużych i ciężkich papug, które siedząc na ręce wbijają ostre pazury w ciało. W takich przypadkach nie należy pazurów przycinać, a tylko stępić pilniczkiem.

Przerośnięty pazurek. Widać też przycięty pazurek, który jest bardziej tępy i nie będzie się dobrze zahaczał jak papużka będzie się wspinać.

Przycinanie pazurków

Jeśli pazurki przerastają, trzeba je przycinać bowiem za długie stwarzają ryzyko zaczepienia się o pręty w klatce albo cokolwiek w mieszkaniu. Za długie pazurki stwarzają też ryzyko złamania, które może zakończyć się krwawieniem i bolesnym urazem. Bardziej przerośnięte utrudniają papudze poruszanie się.

Małym papugom najlepiej przycinać pazurki cążkami do paznokci. U dużych papug, głównie ar, można stosować małe ręczne szlifierki, chociaż cążki do paznokci sprawdzają się bardzo dobrze.

Pazurek powinno się przyciąć pod jak najbardziej naturalnym kątem. Nie powinno się przycinać prosto tylko na skos, tak aby górna powierzchnia była dłuższa niż dolna.

W pazurku znajdują się naczynia krwionośne, dlatego nie można przyciąć za bardzo. U papug z jasnymi pazurkami naczynia krwionośne są widoczne, jednak jeśli papuga ma ciemne pazurki, to naczyń krwionośnych nie da się zobaczyć. W przerastających pazurkach naczynia krwionośne mają tendencję do wydłużania się, natomiast po skróceniu pazurka, naczynia krwionośne również się skracają. Jeśli nie widzimy naczyń krwionośnych najlepiej jest przyciąć pazurek trochę a za jakiś czas jeszcze trochę (jeśli jest bardziej przerośnięty). Podobnie na raty przycina się pazurki, w których widać, że naczynia krwionośne są wydłużone i nie da się za jednym razem przyciąć pazurka do naturalnej długości.

Po przycięciu pazurków papuga może przez jakiś czas mieć problem ze wspinaniem się po niektórych powierzchniach. Przycięte pazurki są bowiem bardziej tępe i nie zahaczają tak jak przed przycięciem.

Przerośnięte pazurki stokówek prążkowanych (katarzynek). Przerost pazurków u tego gatunku jest dość zagadkowy, nie zawsze wiadomo jaka jest przyczyna.

Jeśli przytniemy pazurek za bardzo, to nastąpi krwotok. W przypadku małego wystarczy wetknąć pazurek w mąkę albo przytknąć do kostki mydła. Jednym ze sposobów jest nasypanie mąki na dno klatki i włożenie do niej papugi.

Jednak większego krwotoku w ten sposób nie zatamujemy. Kolejne krople krwi będą "wypychać" mąkę. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie środków tamujących krwawienie.

Inne problemy z pazurkami

Najpowszechniejszym problemem jest złamanie pazurka. W takim przypadku konieczne jest zatamowanie krwotoku. Jeśli tkanki odpowiedzialne za wzrost nie zostały uszkodzone, pazur odrośnie. W przeciwnym przypadku nie. Innym częstym powodem braku pazurków są odmrożenia. Papuga bez pazurka może jednak bez problemu funkcjonować.

Czasem, zwłaszcza przez pręty klatki, niektóre papugi mogą oddziobać innym papugom pazurki (a czasem całe palce).

Jeśli na jasnym pazurku pojawia się ciemna plama, to najczęściej jest to krwiak. Na ogół powstaje on w wyniku uderzenia. Możliwe są jednak niewielkie wewnętrzne krwotoki, wtedy sprawa jest poważniejsza i wymaga konsultacji z lekarzem. Nie jest groźny sam krwiak, ale przyczyna jego powstania.

Uszkodzenia pazurków, zwłaszcza jeśli dochodzi do krwotoku, są bolesne i papuga nie może normalnie chodzić. Na ogól oszczędza nóżkę.

Odpowiednia, nieokorowana szorstka żerdź.

Deformacje pazurów na ogół mają powiązanie z niewydolnością wątroby i niedoborami żywieniowymi, mogą też być odzwierciedleniem deformacji położonych niżej kości, a także skutkiem urazów. Nieprawidłowości związane z pazurkami mogą występować też przy niektórych infekcjach i nowotworach. Problemy z pazurkami pojawią się też w przypadku zaburzeń procesu keratynizacji.

Deformacje pazurów (nie tylko przerost, ale też np. skręcanie sie pazurków) mogą być także spowodowane bytowaniem na łapkach świerzbowca.

Brak pazurka

Czasem zdarzają się ptaki bez pazurków. Brak jednego czy dwóch pazurków w ogóle nie jest problemem, brak większej liczby pazurków może utrudniać papudze wspinanie się. Jest też utrudnieniem dla samców w czasie kopulacji - jest im trudniej utrzymać się na samicy. Najczęściej przyczyną braku pazurów jest albo uraz, albo odmrożenie. Papugi trzymane w ziemie na zewnątrz odmrażają sobie palce siadając na metalowej siatce albo innych metalowych elementach wyposażenia woliery.

Źródła: Pees M. "Leitensymptome bei Papageien und Sittiche", Kaleta E. F.(red.) "Kompendium der Zirvogelkrankheiten", Wedel A. "Ziervogel. Erkrankungen, Haltung, Futterung, Ferens D., R. J. Wojtusiak "Ornitologia ogólna", Harrison G., Lightfoot T. "Clinical Avian Medicine"

Wszystkie niepodpisane zdjęcia są mojego autorstwa.