Dla nas wizyta u lekarza jest po prostu wizytą u lekarza. Lekarz jednak powinien w każdym przypadku postępować zgodnie z metodyką badań. Zgodnie z metodyką badanie kliniczne (czyli w uproszczeniu mówiąc nasza wizyta u lekarza) ma konkretny przebieg, który oczywiście można w pewien sposób modyfikować w zależności od badanego zwierzęcia.

Wizyta powinna zacząć się od wywiadu. Lekarz powinien wypytać nas o wszystko co jest związane z papugą i objawami, które nas do niego sprowadziły. Taka wiedza jest konieczna aby zobaczyć problem i móc postawić diagnozę. W przypadku zwierząt wywiad jest szczególnie ważny, bo może być nawet jedynym elementem (poza dodatkowymi badaniami laboratoryjnymi), który pozwoli postawić diagnozę.

Jeśli chodzi o samą chorobę i objawy to lekarz powinien zapytać przede wszystkim o to:

• jakie objawy zaobserwowaliśmy i od kiedy one trwają;
• czy są jakieś okoliczności w których po raz pierwszy zaobserwowaliśmy te objawy, czy coś konkretnego stało się bezpośrednio przed tym;
• czy objawy mają cały czas takie samo nasilenie, czy ulega to zmianie (w czasie albo dobowej);
• czy ptak już kiedyś chorował z podobnymi objawami;
• czy chorował w ogóle, zwłaszcza w ostatnim czasie;
• czy były robione jakieś badania, zwłaszcza wirusologiczne;
• czy w domu są inne ptaki, inne zwierzęta;
• czy dołączono do stada w ostatnim czasie innego ptaka;
• co właściciel sądzi o objawach i przyczynie choroby.

Ponadto lekarz powinien wypytać o warunki środowiskowe w jakich jest papuga:

• w jakich warunkach jest ptak trzymany (klatka, woliera, na zewnątrz, w domu, czy jest wypuszczany);
• jaka jest temperatura i wilgotność;
• jak ptak jest żywiony (nie tylko co dostaje do jedzenia, ale co faktycznie je).

Powyżej przedstawiłam najważniejsze zagadnienia jakie powinien poruszyć lekarz w każdym przypadku. Ponadto jeśli lekarz podejrzewa jakąś konkretną chorobę (np. jak na pierwszy rzut oka widać braki w upierzeniu) powinien zadać też bardziej konkretne, ukierunkowane już na tą chorobę, pytania. Może także to zrobić już w późniejszym czasie, po oglądnięciu i zbadaniu samego ptaka.

W planie badania klinicznego, po wywiadzie następuje opis zwierzęcia. W przypadku papug ma to mniejsze znaczenie, chociaż w niektórych przypadkach też jest to ważne. W przypadku ptaków należy określić gatunek, wiek, płeć i mutację. Są to informacje, które lekarz przede wszystkim uzyska od nas, bo nie wymagajmy od lekarza żeby umiał określić np. płeć u wszystkich gatunków, zwłaszcza, że w przypadku mutacji wygląda to inaczej. U dorosłych papug nie da się określić wieku. Można rozpoznać tylko młodego ptaka, ale też wygląda to różnie u różnych gatunków i też nie można wymagać żeby lekarz wszystko to wiedział. Informacja o wieku, płci i czasem gatunku jest istotna przy diagnozie różnicowej. Nie będziemy bowiem jako przyczyny złego samopoczucia szukać u samców zaparcia jaja, a np. u starszych ptaków z problemami z piórami możemy w ten sposób wykluczyć francuskie pierzenie, które jest chorobą młodych papużek.

Następnie lekarz przechodzi już do badania właściwego. U ptaków będzie to wyglądało trochę inaczej niż u ssaków, bo są znacznie mniejsze możliwości diagnostyczne.

Przede wszystkim lekarz powinien oglądnąć to wszystko co się da, czyli stan upierzenia, oczy, dziób, łapki. Zobaczyć czy nie ma jakiegoś wycieku z oczu, nosa i uszy albo śladów świadczących o takim wycieku w ostatnim czasie. Następnie powinien wziąć papugę do ręki i stwierdzić jej ogólną kondycję. Tutaj przede wszystkim sprawdza się mostek żeby sprawdzić czy ptak nie jest wychudzony (lub ewentualnie zatuczony). Rozchylając pióra lekarz powinien sprawdzić w jakim stanie jest skóra, powinien też oglądnąć ujście kloaki i ewentualnie gruczoł kuprowy. Lekarz, który ma sporą wiedzę na temat anatomii ptaków, może wymacać zmiany w niektórych narządach wewnętrznych. Niestety u ptaków specjalnie więcej nie można zrobić.

Dobrze też aby lekarz zobaczył odchody w transportówce. Trzeba jednak brać pod uwagę to, że w stresie ptak może wydalać odchody zmienione, co w tym przypadku może prowadzić do fałszywych wniosków.

Bardzo ważne, ale niestety często pomijane, są badania dodatkowe. Dobry lekarz jest w stanie sam w gabinecie zrobić podstawowe badania bakteriologiczne, mikologiczne i parazytologiczne. Potrzebuje do tego mikroskop i zestaw barwników. Takie badania powinny być wykonane zawsze jeśli występuje jakiś wyciek z jakiejkolwiek jamy ciała. Lekarz powinien przeprowadzić też badanie odchodów (jak ich nie ma, to wymazu z kloaki), wymiocin (podobnie, jak ich nie ma, a papuga wymiotuje, to wymazu). Lekarz, który dysponuje odpowiednią aparaturą może zrobić badanie biochemiczne krwi. Do zrobienia morfologii wystarczy mikroskop i wiedza (i czas). Morfologii krwi ptaków nie wykonuje się automatycznie. Bardziej specjalistyczne badania, takie jak USG, prześwietlenie, endoskopia powinno się wykonać w konkretnych, wymagających tego przypadkach. Jednak nie wszystkie gabinety dysponują takim sprzętem.

Niektórych badań laboratoryjnych, np. posiewów i antybiogramów, nie można wykonać w gabinecie, w takim przypadku lekarz powinien pobrać próbkę i odesłać ją do zewnętrznego laboratorium. Podobnie jest w przypadku wszelkich badań wirusologicznych.

Ponieważ w przypadku ptaków możliwości diagnostycznie nie są duże, to tym bardziej potrzebne są badania dodatkowe, choćby podstawowe badania laboratoryjne bakteriologiczne, mikologiczne i parazytologiczne. Bardzo często takie badania to jedyna możliwość poprawnego zdiagnozowania choroby. Dlatego nie bójmy się i żądajmy od lekarza takich badań.

Opisany przeze mnie przebieg badania jest w pewnym sensie opisem "podręcznikowym", teoretycznym i ma dać ogólne pojęcie o tym jak powinna wyglądać wizyta. Lekarz może go jednak w konkretnych przypadkach modyfikować, zwłaszcza jak objawy są charakterystyczne dla jakiejś choroby (u ptaków jest to bardzo rzadkie). Jednak nawet wtedy nie powinno zabraknąć początkowego wywiadu i późniejszego ogólnego zbadania ptaka.