MESZ (ang. mash) to nowe słowo w polskim papuzim świecie. Warto jednak je upowszechnić, a razem z nim ten specyficzny sposób karmienia papug.

Mesz to mieszanka roślin strączkowych, nasion, warzyw i owoców podana w formie zblendowanej na małe kawałki. Ideą żywienia meszem jest dostarczenie papugom jak największej ilości niezbędnych składników w takiej formie, aby nie mogły wybierać konkretnych nasion czy np. warzyw. Mesz jest więc karmą podstawową, a nie dodatkiem warzywno-owocowym. W tym względzie jest on dużo lepszym i zdrowszym pożywieniem niż granulaty.

Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie na składniki odżywcze i dobierając odpowiednio skład, mesz dla niektórych gatunków może stanowić jedyną karmę. Ziarnojady powinny dostawać także mieszankę ziaren; mesz podaje się im rano, a ziarno po południu. Gatunki o specyficznych wymaganiach powinny być karmione w sposób dla nich właściwy, ale i one mogą dostawać mesz. Wyjątkiem są lory i lorysy, którym na ogół meszu nie podajemy, choć niektórym gatunkom można podawać, ale musi on być specjalnie skomponowany.

Warzywa i niektóre owoce w meszu są zblendowane na drobne kawałki, ale nie na papkę. Nasiona powinny być namoczone oraz skiełkowane. Wiele nasion podaje się też w formie mikroliści czyli jakby wyrośniętych kiełków. Orzechy również najlepsze będą namoczone. Koniecznym składnikiem meszu są rośliny strączkowe, które podaje się surowe, namoczone, skiełkowane, a także gotowane, w zależności od tego czy mogą być podawane na surowo czy muszą być ugotowane. Dodatkowo do meszu dodaje się różne przyprawy, zioła, suszone i świeże kwiaty oraz inne dodatki. Część składników można dodać do meszu dopiero przed samym podaniem go papugom, np. różnego rodzaju posypki.

Zaletą meszu jest to, że przygotowuje się go raz na jakiś czas i potem zamraża. Najlepszą formą jest zamrożenie porcji na jeden lub dwa dni w małych woreczkach. Powoduje to, że wyciągamy tylko jeden woreczek, rozmrażamy (można lekko podgrzać – wiele papug woli pokarm lekko ciepły) i podajemy papugom bez konieczności stałego otwierania dużego pojemnika zamrożonego meszu. Mrozić powinniśmy jak najszybciej po zrobieniu co pozwoli zachować więcej składników odżywczych. Mesz może być przechowywany w lodówce przez 2-3 dni. Jest to bardzo wygodne dla osób, które nie mają codziennie czasu aby kroić warzywa, gotować je i podawać papugom.

Historia meszu

Mesz, jako mieszankę nasion strączkowych, ziaren, warzyw i owoców, posiekanych i wymieszanych, wymyślił brytyjski hodowca, autor książek o papugach John Stoodley. Jego wielką pasją były amazonki i piony, a więc poszukiwał innej diety niż mieszanka ziaren. Zaczął karmić swoje papugi meszem w latach 70 ubiegłego wieku. Początkowo ta dieta wydawała się idealna, ale po jakimś czasie zauważono, że karmione meszem papugi wykazują objawy niedoboru wapnia. Okazało się, że zwykły mesz jest niedoborowy nie tylko jeśli chodzi o wapń, ale też w witaminę D3 oraz B12. Kolejne osoby zajmujące się meszem brały już to pod uwagę.

W latach 90 XX wieku meszem zajęła się Alicia McWatters, hodowca, konsultant żywieniowy z doktoratem z żywienia. Ulepszyła ona przepis m.in. dodając do niego składniki, które pokrywały dotychczasowe niedobory. Pod koniec XX wieku meszem zainteresowała się konsultantka żywieniowa, blogerka pisząca o papugach Shauna Roberts. Następnie trener zwierząt Mike Burton spędził nad udoskonalaniem meszu ponad dwa lata. Na początku XXI wieku prowadził nawet grupę mailową na temat meszu w żywieniu papug.

W bardziej współczesnych czasach meszem interesowali się także inni specjaliści zajmujący się żywieniem papug, m.in. dr Jasnon Crean ekspert propagujący karmienie ptaków świeżym nieprzetworzonym pokarmem. Dzisiaj mesz jest pewnym kierunkiem w żywieniu papug, który bardzo dobrze wpisuje się w najnowszy nurt w dziedzinie żywienia ptaków, a mianowicie w odchodzenie od suchego ziarna i granulatów na rzecz świeżego i nieprzetworzonego pokarmu.

Wady meszu

Niestety mesz nie jest pokarmem idealnym; podobnie jak każdy inny pokarm dawany papugom. Można wskazać trzy wady.

o pierwsze mesz w swojej pierwotnej postaci, ten z lat 70 XX wieku, okazał się pokarmem niedoborowym. Komponując dzisiaj mesz trzeba ten problem brać pod uwagę. Pamiętajmy jednak, że wada ta wynika z tego, że jest on pokarmem roślinnym, a więc te same niedobory będą także w przypadku podawania papugom warzyw i owoców w innych postaciach, np. w postaci sałatki, a także w przypadku podawania ziarna. I pamiętajmy, że mesz, dzięki swojemu składowi nie powoduje niedoborów innych składników odżywczych, przede wszystkim białka oraz witaminy A, które są powszechne u papug karmionych ziarnem z jedynie niewielkimi dodatkami warzyw i owoców.

Po drugie mesz, podobnie jak inne pokarmy miękkie, dość szybko się psuje. Nie może więc stać w wolierze dłużej niż parę godzin (konkretny czas zależy od temperatury powietrza).

Trzecią wadą meszu, która jest bardzo widoczna w dzisiejszych czasach, jest to, że mimo bogatego składu, który zaspakaja zapotrzebowanie na większość składników odżywczych oraz dodatków, które sprawiają, że wizualnie wygląda on kolorowo i bardzo atrakcyjnie, jest to jednak tylko miska z jedzeniem. Nie ma to nic wspólnego z dzisiejszym nurtem stosowania wzbogacenia środowiskowego i związanym z nim aktywnym żerowaniem, o którym wiemy, że musi być jednym z elementów żywienia papug. = Tekst pochodzi ze stron PCI papugi.dt.pl i nie powinien znajdować się nigdzie indziej

Mimo tych wad warto stosować mesz, zwłaszcza, że nie ma pokarmu bez wad, a mesz ma ich tak naprawdę niewiele w porównaniu z jakimkolwiek innym pokarmem dla papug. Opisane wady można bez problemu obejść. Jeśli chodzi o niedobory, to stosujemy odpowiednie dodatki. Psuje się każdy pokarm składający się z warzyw i owoców, a więc z meszem postępujemy tak samo jak z innymi miękkimi pokarmami. A jeśli chodzi o wzbogacenie środowiskowe i żerowanie, to można sobie i w tym przypadku poradzić podając mesz inaczej niż w normalny sposób i w zwykłej misce.

Jedną z podstawowych zasad meszu jest zblendowanie większych składników.

SKŁAD MESZU

Moczone nasiona i orzechy

Nasiona moczymy od kilku do kilkunastu godzin (tyle potrzebuje np. kukurydza, owies, niektóre odmiany pszenicy). Podobnie jest z orzechami, które na ogół moczymy 4-6 godzin, z wyjątkiem migdałów, które potrzebują od 8 do 12 godzin. W formie moczonej nie podajemy konopi.

Rośliny strączkowe

Większość fasoli przed podaniem papugom musi być ugotowana czyli przygotowana tak samo jak dla ludzi. W formie moczonej oraz kiełków możemy podawać fasolkę mung, adzuki (lepiej kiełki) oraz ciecierzycę, soczewicę i groszek (łamany nie będzie kiełkował, ale może być moczony). Surowe można podawać groszek zielony i cukrowy oraz fasolkę szparagową.

Kiełki

Aby uzyskać kiełki nie przerywamy moczenia, a wykonujemy kolejne etapy. Kiełkować możemy wiele nasion, z wyjątkiem m.in. konopi, sorgo i siemienia lnianego; nie nadaje się też większość nasion łuskanych, ale np. łuskany słonecznik można kiełkować. Mikroroślinki Jeśli pozwolimy aby kiełki rosły, to otrzymany mikroroślinki. W formie mikroroślinek możemy podawać te same rośliny, które podajemy skiełkowanie.

Warzywa i owoce

Warzywa mogą być mrożone. Większość papug lubi zblendowane bataty – warto użyć je jako bazy do meszu. Najbardziej wartościowe są nasze polskie sezonowe warzywa i owoce.

Warzywa i owoce mają być zblendowane na małe kawałeczki, ale nie na papkę.

Proporcje warzyw i owoców:

• 4 warzywa liściowe i ciemnozielone (warzywa i liście) świeże i gotowane (najlepiej na parze);
• 3 warzywa żółte, pomarańczowe, czerwone świeże i gotowane (normalnie lub na parze);
• 1-2 owoców (jeśli można podawać pestki, to z pestkami).

Zioła, dzikie rośliny, kwiaty

Do meszu dodajemy kilka ziół i jak mamy to też dzikich roślin zarówno suszonych, jak i świeżych. Kwiaty dodajemy zarówno suszone, jak i świeże, w zależności od tego do jakich mamy dostęp.

Suszone warzywa, owoce i kwiaty

Dodatkiem do meszu mogą być suszone produkty, warto je dodać zwłaszcza jak nasz mesz ma zbyt dużo wilgoci. Można podawać samodzielnie suszone, a można dodawać np. susz do naparów owocowych czy kwiatowych (ale NIE normalne czarne, czerwone, zielone czy białe herbaty, które zawierają kofeinę).

Przyprawy

Można dodać niewielką ilość przypraw, które można podawać papugom, np. cynamon cejloński (nie można podawać cynamonu kassia) czy anyż.

Dodatki

Cennymi dodatkami mogą być sproszkowana trawa pszeniczna, moringa czy spirulina a także wiele innych roślin mielonych lub sproszkowanych, np. mielony ostropest plamisty. Wszystko to można kupić w sklepach zielarskich. Dla papużek falistych warto dodać sproszkowany kelp, który jest bardzo dobrym źródłem jodu.

Innym dodatkiem mogą być oleje roślinne, które też zawierają cenne składniki (np. olej lniany, konopny). Jednak nie wszystkie papugi powinny dostawać dodatkowe źródło tłuszczu. Olej lepiej dodać do codziennej porcji meszu tuż przed podaniem.

Dla niektórych gatunków warto dodać pewne suplementy, ale to już powinno być dodawane pod okiem specjalisty i na zalecenie lekarza weterynarii.

Przed samym podaniem mesz można posypać drobnymi nasionami, kruszonymi nasionami, kruszonym granulatem i podobnymi produktami, a także pokruszoną sepią.

UWAGA: do meszu nie dodajemy jajka i mieszanek jajecznych. Jeśli chcemy podawać jajko, to podajemy osobno.

Przykłady historycznych meszów

Podaję przykłady aby pokazać pewne kierunki, a nie aby zalecać dokładne stosowanie się do przepisów, bo wg mnie nie ma to sensu. Przepisy, przede wszystkim proporcje, powinno się modyfikować przede wszystkim w zależności od gatunku, dla którego robimy mesz. Inaczej powinien wyglądać mesz dla nimf, inaczej dla ar, a jeszcze inaczej dla amazonek czy barwnic. Podane składniki meszu są też przykładowe, nie są listami zamkniętymi i można stosować to co mamy. Można też mesz wzbogacić o składniki, które wymieniałam wcześniej.

Warto też pamiętać, że wszystkie przepisy na mesze, z wyjątkiem przepisu dr. Creana, są stare i od tego czasu wiele się zmieniło, także jeśli chodzi o zasady żywienia papug. Pamiętajmy, że mesz są robione w innych krajach i niektóre składniki nie występują w Polsce.

Mesz Mike'a Burtona

Mesz składa się z 34 składników. = Tekst pochodzi ze stron PCI papugi.dt.pl i nie powinien znajdować się nigdzie indziej

Część 1: gotowane nasiona strączkowe

1) wspięga wężowata (Vigna unguiculata) (1 łyżka/15 ml)
2) ekologiczna fasola pinto (1 łyżka/15 ml)
3) fasola kidney (1 łyżka/15 ml)
4) groszek żółty łuskany (1 łyżeczka/10 ml)
5) groszek czerwony łuskany (1 łyżeczka/10 ml)
6) ciecierzyca (1 łyżka/15 ml)
7) czarna fasola (1 łyżka/15 ml)
8) ziarna soi (1 łyżka/15 ml)
9) fasola lima (2 łyżki/30 ml)
10) pszenica ekologiczna (1 łyżka/15 ml)
11) jęczmień perłowy (1 łyżka/15 ml)
12) organiczna mieszanka dzikiego ryżu (2 łyżki/30 ml)

Fasole są kilkakrotnie płukane i moczone przez noc (minimum 8 godzin moczenia). Zmiękczy to nasiona oraz aktywuje proces kiełkowania, co dodatkowo podnosi ich wartości odżywcze. Po moczeniu ponownie są one kilkakrotnie płukane, a następnie zalane czystą wodą, która ledwo pokrywa mieszaninę. Mieszaninę należy zagotować do wrzenia przez 10 minut, a następnie gotować na wolnym ogniu, aż większość wody zostanie odparowana. Sztuka polega na tym, aby po gotowaniu pozostało jak najmniej wody, ponieważ składniki odżywcze zostaną wypłukane do wody. Gotowanie takie dodatkowo zmiękcza nasiona, zachowując jednocześnie składniki odżywcze. Ta metoda gotowania jest podobna do gotowania ryżu. Ugotowaną mieszankę ziaren i fasoli pozostawia się do ostygnięcia. Przed dodaniem do meszu można zblendować.

Część 2: mieszanka warzyw mrożonych

13) mrożona kukurydza
4) mrożony groszek
15) mrożona marchewka
16) mrożona fasolka szparagowa
(wszystko w jednym opakowaniu 500g)

W kawałkach lub zblendować. Rozmrozić.

Część 3: gotowane warzywa korzeniowe

17) batat gotowany na parze (1 mały kawałek/175g)
18) ziemniak gotowany na parze (1 mały kawałek/175g)

Batata i ziemniaka kroi się w kostkę i lekko gotuje na parze. Gotowanie na parze sprawi, że będą smaczniejsze i łatwiej przyswajalne. Można potem zblendować.

Część 4: nasiona

19) nasiona sezamu (1 łyżeczka/10 ml)
20) surowe pestki dyni (1 łyżeczka/10 ml)

Pestki dyni są surowe, są zbierane bezpośrednio z dyni i nie są kupowane. Możesz kupić dynie i zachować nasiona. Są myte i suszone na słońcu. Nasiona sezamu kupuje się w supermarketach lub sklepach. Do wyboru czarny lub biały sezam.

Część 5: świeże warzywa i owoce

21) cukinia (1 mały kawałek/60g)
22) pomidory (1 szt./110g) 23) pietruszka (25g)
24) liście młodych sałat (zielone warzywa liściaste; 25g)
25) banany (1 szt./150g)
26) jabłka (1 do 2 sztuk/150g)
27) pomarańcze (1 do 2 sztuk/150g)
28) żurawina (1 łyżka/15 ml)
29) mango (1/2 mango/60g)
30) papaja z pestkami (150g)
31) winogrona czerwone/zielone (175g)

Owoce i warzywa należy drobno pokroić lub zblendować. Warzywa liściaste najlepiej zblendować, szczególnie dla ptaków, które nie chcą jeść liści.

Część 6: suplementy

32) sproszkowany kelp (1 łyżeczka/10 ml)
33) lucerna w proszku (1 łyżeczka/10 ml)
34) pyłek pszczeli w proszku (1 łyżeczka/10 ml)

Wszystkie składniki wymieszać. Poporcjować do małych woreczków lub pojemniczków plastikowych (porcja na jeden dzień) i zamrozić.

Mesz Shauny Roberts z 2012 roku

(źródło: FeedingFeathers Yahoo Groups)

Nasiona 35-40%, należy wybrać 3 lub więcej z: łuskany jęczmień, = Tekst pochodzi ze stron PCI papugi.dt.pl i nie powinien znajdować się nigdzie indziejorkisz, owies, kamut, quinoa, łuskane proso (kasza jaglana), gryka, pełne ziarno pszenicy. W mniejszej ilości: dziki ryż, pełne ziarno ryżu, żyto (ze względu na możliwość zanieczyszczenia sporyszem nie zaleca się – przyp. JK), płatki owsiane, gotowane kasze. Nie podawać suchego amaranthusa.

Nasiona strączkowe 15-20%, należy wybrać 2-4 z: adzuki, mung, soczewica, ciecierzyca, groszek (groch łuskany), nikla indyjska (Cajanus cajan). Mają być namoczone, a potem ugotowane lub skiełkowane tak aby kiełki miały około 1 cm.

Warzywa liściowe zielone 25%, należy wybrać 2 lub więcej z: jarmuż, gorczyca, mniszek, liście rzepy, natka marchewki, liście rzodkiewki, endywia, eskariola, rukiew wodna, sałata rzymska, mix młodych sałat. Rzadziej (podawać raz w tygodniu): liście buraków, szpinak, boćwina.

Pomarańczowe warzywa 10-15%, należy wybrać 1 lub więcej z: słodki ziemniak (batat), marchew, dynie.

Inne warzywa 5-10%, należy wybrać 2 lub więcej z: brokuły, kalafior, brukselka, kapusta, kalarepka, pasternak (nie wolno podawać natki – przyp. JK), burak, chilli, papryka, szparagi (tylko gotowane – przypis JK), cukinia, dynia, groszek cukrowy, fasolka szparagowa, rzodkiewka, ogórek, pomidory, seler, kłębian kątowaty (Pachyrhizus erosus, kukurydza, ziemniaki (tylko gotowane – przyp. JK).

Owoce 5-10%, należy wybrać 1 lub więcej z: papaja, mango, melon cantelupe, morela, brzoskwinia, borówki, maliny, truskawki, banany, żurawina, wiśnie i czereśnie, kiwi, melon, jeżyny, marakuja. W mniejszych ilościach: gruszki, jabłka, ananas, grapefruit, owoce cytrusowe.

Suplementacja

Wybrać jeden – może być stosowany naprzemiennie - z: trawa pszeniczna, trawa jęczmienna, lucerna w proszku.

Dawkowanie dziennie na ptaka o wadze: do 250 gramów – 1/32 łyzeczki do herbaty 250-500 gramów – 1/16 łyżeczki do herbaty 500-750 gramów 1/12 łyzeczki do herbaty 750-1000 gramów – 1/8 łyzeczki do herbaty

Rzadko: kelp – odrobina, szczypta na końcu noża.

Niezbędne kwasy tłuszczowe

Wybrać jeden lub dwa – może być naprzemiennie - z: świeżo zmielone siemię lniane, całe nasiona chia.

Dawkowanie dzienne na ptaka o wadze: do 100 gramów – 1/8 łyżeczki 100-500 gramów – 1/4-1/2 łyżeczki Powyżej 500 gramów – ½ łyżeczki lub więcej

UWAGA: mesz Shauny jest niedoborowy jeśli chodzi o witaminę B12 i D3, dlatego rekomendowany jest dodatek granulatu oraz dostęp papug do bezpośredniego światła słonecznego.

Mesz dr Jasona Creana wkrótce.