Ukrywanie symptomów choroby dla dzikich ptaków jest sposobem na przetrwanie. Chory, czy ranny ptak jest bardziej narażony na ataki drapieżników, jak i innych osobników ze stada, dlatego maskowanie słabości stało się istotnym dla przetrwania, instynktownym zachowaniem dzikich papug. Nasze domowe ptaki zachowały tę zdolność i nie ogłaszają jasno i wyraźnie swych przypadłości, jak inne zwierzęta domowe, tylko robią co w ich mocy, by swoje niedomaganie ukryć. Jednym z niewielu wczesnych sygnałów ostrzegawczych jest zmiana wagi ciała, dlatego regularne ważenie jest istotnym elementem prawidłowej opieki nad nimi.

Trzeba jednak pamiętać, ze nie da się wykryć zmian w wadze jedynie na podstawie samej obserwacji wyglądu pupila. Spadek wagi o 5% (niektórzy autorzy podają 10% jako niebezpieczny spadek wagi - przyp. red.) jest praktycznie niedostrzegalny, ale dla ptaka znaczny i może być poważnym zagrożeniem jego życia. Dlatego należy używać dobrej wagi, najlepiej zaś - przeznaczonej dla ptaków. Skala powinna być wyrażona w gramach, minimalna dokładność to dla większych ptaków 2g.

Zapisuj wynik za każdym razem, gdy ważysz. NIGDY nie polegaj na swojej pamięci – nie zauważysz drobnych różnic, które zapisane stałyby się oczywiste. Możesz założyć do tego specjalny notatnik, możesz wykorzystać wydrukowane tabele z Excela lub Lotusa – to pozwoli ci również wyrysować wykres zmian wagi, co przydaje się szczególnie przy badaniu bardzo młodych ptaków lub rekonwalescentów.

Młode papugi powinny być ważone codziennie do końca pierwszego roku życia. Poproś hodowcę, od którego kupujesz pisklę o zapis jego wagi, da ci to pełny obraz zmian i będzie pomocne dla weterynarza w przypadku choroby. Od drugiego roku życia ptak powinien być ważony co drugi dzień, aż do momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej. Dorosłe ptaki dodawane do twojej hodowli również powinny być ważone codziennie przez okres 1 roku - taki codzienny zapis pozwoli ci ustalić, jaka jest prawidłowa waga twojego ptaka. Po ustaleniu tej „normy” ważenie powinno odbywać się 3 razy w tygodniu do końca życia papugi, a w okresach zwiększonego stresu lub choroby wróć do ważenia codziennego. Pamiętaj – zmiany wagi są często pierwszym, a niejednokrotnie JEDYNYM znakiem, że ptak jest chory.

Ważenie powinno zawsze odbywać się o tej samej porze dnia, najlepiej rano przed karmieniem, ale po pierwszym porannym wypróżnieniu.

Tak jak ty sam nigdy nie ważysz dokładnie tyle samo, tak samo zauważysz pewne fluktuacje wagi twojego pupila, jednak zmiany w granicach 1 – 1,5% w górę lub dół wciąż można uznać za normę. I tak np.: ptak o prawidłowej wadze 400g może ważyć od 394 do 406 g i wciąż nie ma się czym martwić. Waga niektórych ptaków może się zmieniać w cyklach dziennych o więcej niż 1,5%, wspomniane wyżej wielkości to tylko podstawowe wytyczne. Jak to zwykle bywa u ptaków, poszczególne okazy mogą się znacznie różnić od normy i wciąż pozostawać w doskonałym zdrowiu. To właśnie jest jeden z głównych powodów, dla których powinieneś śledzić wagę przez cały rok i ustalić jej prawidłowe wartości.

Przy codziennym ważeniu ptaków trzeba pamiętać, że ilość pokarmu spożytego poprzedniego dnia może się odzwierciedlić na wadze. Wiele papug ma gorszy apetyt, gdy pogoda jest zmienna lub zła, co następnego dnia odbije się nagłym, jakkolwiek wytłumaczalnym spadkiem wagi. Jeśli zaś pupil dostał smakołyki tuż przed snem, następnego dnia jego waga niespodziewanie wzrośnie. Również zmiana pory ważenia może mieć wpływ na uzyskany wynik.
Obserwuj zmiany w zapisach wagi i spróbuj połączyć je z poszczególnymi zdarzeniami z życia twojego pupila, możesz też obok wagi zapisywać zmiany jakie zauważysz w zachowaniu i wyglądzie, jak i jego środowisku. Jak zapewne wiesz, że po zjedzeniu jagód kał ptaka będzie miał kolor czerwony, tak powinieneś umieć połączyć fluktuacje wagi ze zdarzeniami. Na przykład goście pojawiający się w moim domu nie mają wpływu na wagę mojego stadka, dopóki nie zostają na noc (wtedy ptaki tracą apetyt i wagę – ale wciąż w zakresie normy).

W tym momencie zapytasz pewnie: czym w takim razie mam się martwić, skoro waga ptaka i tak jest zmienna? Odpowiedzią jest rodzaj zmian i dlatego powinieneś zapisywać wagę za każdym razem. Możesz nie zwrócić uwagi na spadek o 3-4 gramy – to wciąż norma dla większości średnich i dużych papug. Ale jeśli waga znowu spada następnego dnia, różnica staje się znaczna. Jeśli dwa kolejne ważenia wskazują na niewyjaśniony spadek wagi, wróć do codziennego ważenia ptaka. Jeśli trzeciego dnia waga nadal spada – NATYCHMIAST DZWOŃ DO WETERYNARZA! Opisz, jak zmieniała się waga i powiedz, jakie zmiany w środowisku papugi mogły twoim zdaniem mieć na nią wpływ. Jeśli lekarz stwierdzi, że zmiany są znaczące, może chcieć zbadać twojego pupila, lub poprosi o kontynuowanie codziennego ważenia i ponowny kontakt za dzień lub dwa.

Każdy ptak, który między kolejnymi ważeniami traci (bez przyczyn środowiskowych) 2% wagi powinien natychmiast być zbadany przez weterynarza. To samo dotyczy ptaka tracącego 3 – 4% wagi w ciągu kilku dni. Gdy utrata wagi sięga 5%, ptak jest w BARDZO poważnym, jeśli nie zagrażającym życiu stanie, a nie konsultowany z lekarzem spadek wagi o 10% najczęściej kończy się śmiercią ptaka.

Przyrost wagi z reguły powoduje mniej problemów niż spadek, tym niemniej każda znaczna zmiana wagi powinna być rozpatrzona przez „ptasiego” weterynarza. Pamiętaj, że niektóre papugi mogą zmieniać wagę w zależności od pory roku – to kolejny powód, dla którego dopiero po całorocznej obserwacji możesz wyznaczyć tę prawidłową dla twojego ptaka. I nie zapomnij o robieniu dodatkowych notatek o zmianach w jego środowisku i zachowaniu.
Jedna uwaga: zgodnie z moim doświadczeniem dorosłe samiczki papug zmieniają wagę gdy wchodzą w okres godowy. Zmiana odbywa się w ciągu 10-14 dni, z czego pierwsze 4 – 6 dni, to przyrost wagi o około 3-4% wagi prawidłowej, utrzymanie nowej wagi przez 2 do 3 dni i stopniowa utrata „nadwagi” w ciągu następnych 4 – 6 dni. Takie zmiany mogą być też wskazówką przydatną do określenia płci dorosłych papug z gatunków, których płeć jest trudna do określenia – samce raczej nie doświadczają takich cyklicznych zmian.

Zatem kup dobrą wagę (najlepiej elektroniczną – najmniejszy błąd pomiaru, łatwiejsza w użyciu), może się też przydać stojak (żerdka) dla papugi. Dobra waga, jak i dobra klatka – może być droga, ale to inwestycja w zdrowie twojego ptaka. Aktualnie ceny wag kształtują się w granicach 70 – 120 USD (w Warszawie wagę elektroniczną można dostać już za 145 PLN, te z mniejszym błędem kosztują od 160 PLN – przyp. tłum.).

Dobrze jeśli waga daje ten sam wynik niezależnie od tego, czy ptak siedzi na środku szali, czy na brzegu. Jeśli nie jesteś pewien, czy twoja waga ma taki mechanizm, umieść jakiś przedmiot na środku szalki, a następnie przesuń możliwie najdalej w prawo i w lewo na szalce (do przodu /do tyłu) i porównaj wszystkie otrzymane wyniki. Jeśli wyniki różnią się między sobą o 5% lub więcej, waga nie nadaje się dla ptaków.

Przy wybieraniu wagi trzeba rozważyć kilka kwestii. Pierwsza z nich, to: czy ptak będzie siedział spokojnie na wadze do chwili ustalenia się wyniku – jeśli nie, może konieczny będzie zakup wagi z płaską lub zdejmowaną taflą szali. Jeśli masz zamiar ważyć pisklęta, weź pod uwagę konieczność ulokowania na szali dodatkowego „gniazdka” dla wygodnego przytrzymania ptaka. Waga z funkcją „tare / tara” okazuje się przydatna jeśli musisz używać dodatkowych żerdek, czy pojemników do przytrzymania ptaków na czas ważenia. Funkcja ta pozwala na wyzerowanie licznika gdy pojemnik jest pusty i ważenie samego ptaka, nie zaś ptaka i pojemnika.
Możliwe obciążenie i błąd pomiaru dopuszczalny dla wagi w dużym stopniu zależy od rozmiaru papugi. Waga z błędem 2g jest dobra dla większości papug, kakadu i ar (dla nimf też wystarcza - przyp. red), ale jest praktycznie bezużyteczna dla małych ptaków, jak zięba, czy wszelkie pisklęta - dla nich będziesz potrzebował wagi z błędem nie większym niż 1 g, a często nawet 0,1 g, zaś hodowcom do ważenia jaj przyda się raczej waga o błędzie rzędu 0,01 g. Z kolei jeśli chcesz ważyć arę, waga o dopuszczalnym obciążeniu do 1000g do niczego się nie przyda (ptak jest znacznie cięższy). Ale jeśli masz wyłącznie małe papugi, nie ma potrzeby wydawać pieniędzy na wagę o dopuszczalnym obciążeniu 3000 g.

Kolejny problem, to średnica żerdki na wadze – dokładnie jak z żerdziami w klatce - zbyt mała spowoduje trudności z utrzymaniem równowagi i niedokładny pomiar. Jeśli kupujesz wagę od firmy zajmującej się wyłącznie ptakami i akcesoriami dla nich, z pewnością będą umieli ci doradzić jaka żerdka będzie najlepsza dla twojego ptaka.

Naucz ptaka schodzić z twojej ręki na żerdkę wagi i zostawać tam dopóki nie pozwolisz mu zejść (to doceni również weterynarz). Jeśli nie jesteś w stanie zmusić swojego ptaka do korzystania ze stojaka, lub do spokojnego siedzenia na nim, są inne wyjścia – łatwiejsze może być umieszczenie ptaka w papierowej torbie, kartonowym pudełku (z otworami do wymiany powietrza!) lub małej klatce. W takim wypadku użyj wagi z płaską taflą szali do zważenia ptaka razem z pojemnikiem i potem odejmij wagę pustego pojemnika od uzyskanego wyniku (o ile twoja waga nie ma funkcji „tare / tara”).

Ważenie ptaka powinno stać się częścią normalnej opieki nad nim – zupełnie jak karmienie go, czy czyszczenie klatki. Dokładne śledzenie wagi pupila pozwoli utrzymać go w zdrowiu i szczęściu. Pamiętaj, że papuga za wszelką cenę będzie ukrywać wszelkie objawy choroby, a zmiany wagi mogą być jedynym wskaźnikiem choroby, jaki zauważysz. Regularne używanie dobrej wagi MOŻE stanowić o życiu lub śmierci twojego ptaka!

Od redakcji - dopóki nasza nimfa nie przyzwyczaiła się do wchodzenia na wagę (bez żadnych żerdek) przekupywaliśmy ją płatkiem kukurydzianym. Ze względu na małe rozmiary wagi płatek trzeba było trzymać w ręce, jak kładliśmy na wadze to porywała i uciekała. Teraz już bez problemów daje się postawić na wadze. Sposób z płatkiem został już wypróbowany przez innych i skutkuje.

Na podstawie artykułu Jana Hickey zamieszczonego w wersji oryginalnej w Winged Wisdom Pet Bird Magazine.

Artykuł pochodzi ze stron Cockatiel czyli Nimfa z 2002 roku.