Sternostomatoza jest to przewlekła choroba pasożytnicza wywołana przez roztocz Sternostoma tracheacolum.

Choroba ta do niedawna uznawana była za chorobę głównie kanarków i amadyn (aktualna prawidłowa polska nazwa to amadyniec, w artykule będę jednak używać tradycyjnej nazwy amadyna), od jakiegoś czasu wspominana jest - głownie na forach - jako występująca i u papug, przede wszystkim papużek falistych. Trudno jednak powiedzieć na ile wiarygodne są te diagnozy.

UWAGA: większość opisywanych szczegółowych zachowań i strategii przeżycia sternostom (za każdym razem jak w artykule będzie użyte słowo "sternostoma" będzie chodziło o gatunek Sternostoma tracheacolum) była obserwowanych w Australii u amadyn. W przypadku sternostom w Europie pewne zachowania mogą się różnić.

Sternostoma to krwiopijny roztocz.

Sternostomy

Sternostoma tracheacolum została po raz pierwszy opisana przez Lawrence'a w 1948 roku. Pasożyt został znaleziony w oskrzelach, płucach i workach powietrznych kanarka, który padł z powodu zapalenia płuc. Dodatkowo zaobserwowano sekcyjnie zapalenie tchawicy oraz worków powietrznych. Krótko potem pasożyt został zidentyfikowany u kanarków w Brazylii, Urugwaju i Stanach Zjednoczonych. We wszystkich przypadkach ptaki padły z objawami zapalenia płuc.

W 1958 roku opisano znalezienie S. tracheacolum u papużki falistej w ZOO w Antwerpii.

Od tego czasu zanotowano występowanie pasożyta u wielu różnych gatunków dzikich ptaków na całym świecie.

Pierwszy przypadek zidentyfikowania S. tracheacolum u ptaków ozdobnych w Polsce został opisany w "Wiadomosciach parazytologicznch" w 1987 roku przez drr Szeleszczuka i Kruszewicza.

systematyka

Rodzaj Sternostoma należy do rodziny Rhinonyssidae i podgromady Acari (roztocze). Są to pajęczaki (roztocze) żyjące przede wszystkim w nosogardzieli. Sternostoma tracheacolum, jako jedyny znany gatunek, bytuje w tchawicy, płucach i workach powietrznych ptaków.

budowa morfologiczna

Niewiele wiadomo o biologii Rhinonyssidae, przede wszystkim dlatego, że wszelkie badania wymagają poświęcenia gospodarza, a bez zabicia zwierzęcia bardzo trudno o jakiekolwiek dane.

Dorosła samica (A - strona grzbietowa; B - brzuszna)
(rys. za P. Bell)

Generalnie jest to owalny pasożyt, długości 0,4 (samce) do 0,7 mm (samice) i szerokości 0,2-0,3 mm. Dorosłe samice są większe niż samce i są największą formą pasożyta. Larwa posiada trzy pary odnóży, a nimfy i dorosłe formy cztery pary. Duże i silne odnóża pozwalają sternostomom na swobodne poruszanie się po układzie oddechowym (w przeciwieństwie do np. świerzbowców ptasich, które mają bardzo małe odnóża i niewielkie możliwości poruszania się).

Najlepiej poznane są sternostomy pochodzące od dzikich amadyn (Erythrura gouldiae), które różnią pod względem cech zewnętrznych od sternostom opisywanych u kanarków. Jeszcze inną budowę morfologiczną mają sternostomy notowane u papug. Pozwala to wysnuć przypuszczenie, że pasożyty wróblowatych i papug należą do odrębnych podgatunków (a może nawet są to odrębne gatunki). Nie udało się eksperymentalnie wywołać choroby u papużek falistych zarażonych sternostomami od dzikich amadyn. Udało się w ten sposób zarazić np. kanarki. Sternostomy różnią się nie tylko w zależności od gatunku gospodarza, ale także w zależności od miejsca występowania.

Sternostoma tracheacolum występuje w pięciu stadiach: jajo, larwa, protonimfa, deutonimfa oraz forma dorosła.

cykl życiowy

Samice znoszą jaja z rozwiniętą larwą w płucach gospodarza. Jedna samica znosi jedno jajo. Z jaj w krótkim czasie (godziny) wykluwają się larwy, które nie odżywiają się. Po pierwszym linieniu powstają protonimfy, które posilają się krwią w płucach. Po posiłku protonimfy samic przedostają się do worków powietrznych piersiowych doogonowych, a samce na ogół pozostają w płucach lub wędrują do przyległych worków powietrznych. Protonimfy przekształcają się w deutonimfy, które z kolei przekształcają się w formę dorosłą.

styl życia

Samice wędrują po układzie oddechowym wybierając najczęściej tchawicę, krtań tylną i piersiowe worki powietrzne. Samce na ogół pozostają w płucach wychodząc z nich jedynie czasami na poszukiwane samic. Taka specyfika może wynikać z tego, że samice są większe i cięższe w związku z tym łatwiej wywołują reakcję obronną organizmu. Dlatego wybierają mniej ukrwione miejsca, w których trudniej o odpowiedź immunologiczną. Samce, mniejsze, trudniej są zauważalne przez organizm gospodarza. Poza tym pozostanie w płucach pozwala im na spotkanie samicy, która musi dojść do płuc w celu spożycia krwi.

Młode, nienajedzone i nieciężarne samice wędrują do najbardziej zewnętrznych odcinków układu oddechowego i okresowo wydostają się na zewnątrz. Są to jedyne formy sternostom, które kiedykolwiek zidentyfikowano na zewnątrz. Pasożyty opuszczają układ oddechowy otworami nosowymi i poruszają się w ich okolicy. Można je spotkać w piórach głowy nad woskówką, pomiędzy oczami a dziobem oraz na samym dziobie i woskówce.

pożywianie się

Niewiele wiadomo o strategiach odżywiania się sternostom. Wiadomo, że żywią się krwią gospodarza w płucach. Pierwszą formą, która pobiera krew, jest protonimfa. Następnie krew pobiera forma dorosła. Larwy i deutonimfy nie odżywiają się. Wydaje się, że dorosłe samice jednorazowo pobierają bardzo niewielkie ilości krwi ponieważ w ich układzie pokarmowym znajdują się spore ilości starej krwi, a tylko bardzo niewielkie świeżej. Jeszcze mniej krwi pobierają samce. Prawdopodobnie ma to na celu ograniczenie reakcji ze strony gospodarza w postaci odpowiedzi immunologicznej.

rozmnażanie

Jak wspomniałam wcześniej, samica składa jedno jajo. Rozwój embrionalny larwy w jaju następuje w ciele samicy. Jajo jest składane dopiero z całkowicie rozwiniętą larwą. Z zapłodnionych jaj wylegają się diploidalne samice. Natomiast z jaj niezapłodnionych haploidalne samce (zachodzi partenogeneza).

Ciężarna samica sternostomy oraz jajo z larwą.
(rys. za P. Bell)

Odstęp czasu pomiędzy złożeniem kolejnych jaj przez jedną samicę może wynosić więcej niż 10 dni, a mniej niż 20.

Po zabiciu samicy (np. w wyniku podania leku) larwa rozwija się nadal w jaju znajdującym się w martwym ciele samicy.

Na pierwszy rzut oka składnie jaj w płucach, gdzie istnieje dość silna odpowiedź immunologiczna organizmu i wytarzany jest śluz, z którym jajo może łatwo zostać usunięte, wydaje się niezbyt dobrym rozwiązaniem. Jednak bardzo szybko wylegają się larwy, które w ciągu pierwszego dnia po wylęgu przechodzą linkę i przekształcają się w protonimfy. W takiej sytuacji protonimfa od razu jest w miejscu, w którym może się pożywić.

śmiertelność sternostom

Notuje się dość dużą śmiertelność w czasie linek (larwa - protonimfa, protonimfa - deutonimfa, deutonimfa - postać dorosła). Śmiertelność pasożytów związana jest z odpowiedzią immunologiczną organizmu gospodarza.

Nie jest znana długość życia pasożytów. Wydaje się, że samce żyją krócej niż samice.

Występowanie (gospodarz)

Sternostoma tracheacolum została po raz pierwszy opisana w 1948 roku. Zidentyfikowana została u hodowlanego kanarka w Afryce Południowej. Przypuszcza się jednak, że pierwotnym rezerwuarem pasożyta są dzikie ptaki, a udomowiony kanarek stał się wtórnym gospodarzem.

Sternostoma tracheacolum występuje przede wszystkim u kanarków, amadyn oraz niektórych innych łuszczaków. Występuje także u dzikich ptaków na całym świecie.

Sternostomy zostały zidentyfikowane u dzikich papużek falistych (Australia) oraz nierozłączek (Madagaskar). W dwóch miejscach znalazłam informację o występowaniu S. tracheacolum u nimf. Nie są to jednak informacje źródłowe więc w obu miejscach mogą mieć to samo pochodzenie (dotyczyć tego samego przypadku).

Występowanie (części ciała)

Sternostomy znajduje się przede wszystkim w różnych odcinkach układu oddechowego: płucach, workach powietrznych, krtani tylnej, tchawicy, jamie nosowej, zatokach.

Poza tym znajdywano je okazjonalnie w przełyku oraz kościach (proksymalna część kości ramiennej). Poza tym całkiem sporadycznie znajdywano pasożyty w nerkach, wątrobie, jelitach, jajniku i jądrach.

Różne stadia i płcie mają konkretne preferowane miejsca (co zostało już omówione). Najmniej selektywne w wyborze miejsca są dorosłe samice.

Zarażenie

Dorosłe sternostomy są delikatne i nigdy nie były obserwowane poza organizmami ptaków (z jednym wyjątkiem, o którym niżej). Po opuszczeniu gospodarza mogą bardzo krótko przeżyć w środowisku zewnętrznym.

Do zarażenia dochodzi w bezpośrednim kontakcie: w czasie karmienia młodych oraz wzajemnego karmienia się ptaków. Jak wynika z różnych obserwacji jedyną formą zakaźną są dorosłe nienajedzone i nieciężarne samice. Pasożyty opuszczają układ oddechowy otworami nosowymi i chodząc po okolicy czekają na możliwość przejścia na nowego gospodarza. Są więc pasożytami aktywnie przenoszącymi się z jednego gospodarza na drugiego. Po kilku minutach samica wraca do jamy nosowej aby po jakimś czasie wyjść ponownie.

Najbardziej narażone na zakażenie są pisklęta w gnieździe ponieważ u nich bardzo łatwo dochodzi do zakażenia kilkoma (lub nawet więcej) samicami.

Możliwości zakażenia pomiędzy dorosłymi ptakami zależą w dużej mierze od zachowań danego gatunku. Np. u ptaków, które spędzają dużo czasu na wzajemnym czyszczeniu się dużo łatwiej o takie zakażenie. Samica sterostoma musi fizycznie przejść z jednego ptaka na drugiego.

Inna możliwością jest zakażenie niebezpośrednie. Przede wszystkim poprzez wodę w poidłach. Zaobserwowano, że sternostomy są w stanie przeżyć jakiś czas w wodzie pływając po powierzchni. Zakażenie poprzez inne przedmioty jest bardzo mało prawdopodobne ponieważ sternostomy są wrażliwe na suche środowisko, w którym nie są w stanie dłużej przeżyć.

Samica, po wejściu przez otwory nosowe do układu oddechowego nowego gospodarza, udaje się do płuc, gdzie pożywia się krwią. Następnie zaczyna rozwijać się w niej jajo, z którego ostatecznie wylęga się samiec.

Okres od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów może wynosić tygodnie, a nawet miesiące. Wszystko zależy od tego ile samic dostało się do organizmu i jak szybko doszło do kopulacji samicy z samcem, w wyniku czego możliwe było pojawienie sie kolejnych samic. Jeżeli widzisz ten artykuł gdziekolwiek indziej niż na stronach papugi.dt.pl lub papugi.webserwer.pl to znaczy, że został on ukradziony i zamieszczony nielegalnie

Z niewielką inwazją zdrowy układ odpornościowy jest w stanie sobie poradzić i zapobiega nadmiernemu rozwojowi populacji pasożytów. W przypadku załamania się odporności ptaka (m. in. w wyniku złych warunków, złego odżywiania czy np. chorób) dochodzi do zwiększonego rozwoju populacji pasożytów i pojawienia się objawów klinicznych.

Patologia

Nie będę szczegółowo opisywać zmian patologicznych w narządach. Dla właścicieli ptaków ważne jest zrozumienie powiązania zmian związanych z bytowaniem pasożytów z obserwowanymi objawami.

Drażniąc śluzówkę pasożyty powodują stan zapalny i uruchamiają mechanizmy obronne organizmu w ramach których wytwarzana jest lepka śluzowata wydzielina, która pokrywa pasożyty. Dodatkowo napływają m.in. komórki obronne (limfocyty, makrofagi). Wydzielina ta, oraz same pasożyty bytujące w tchawicy, zawężają światło tchawicy co m.in. powoduje problemy z oddychaniem.

W workach powietrznych dochodzi do zmian zapalnych. Ścianki są pogrubione. Mogą pojawiać się ogniska martwicze we wszystkich narządach opanowanych przez pasożyty. W tchawicy może dojść do zmian w chrząstkach tchawiczych.

Im więcej nieodwracalnych zmian, tym więcej objawów pozostaje nawet po wyleczeniu.

Sternostomy w tchawicy
(zdjęcie: Avi Expert)

Objawy

UWAGA: słowne opisanie objawów jest często subiektywne. Pewne odgłosy jedni opiszą jako świst, inni jako rzężenie, a jeszcze inni jako charczenie.

Niewielka inwazja na ogół nie daje żadnych objawów. Jeżeli widzisz ten artykuł gdziekolwiek indziej niż na stronach papugi.dt.pl lub papugi.webserwer.pl to znaczy, że został on ukradziony i zamieszczony nielegalnie

Na ogół pierwszym objawem jest upośledzony lot. Ptaki niechętnie latają, a czasem nie są w ogóle w stanie dłużej latać. Po locie widać ciężki oddech, który może nie wyrównywać się nawet po odpoczynku. Dodatkowo może występować kichanie i kaszel.

Inne objawy to: potrząsanie głową i otwieranie dzioba, którym ptak łapie oddech, odkrztuszanie wydzieliny. Może dochodzić do wymiotów. U ptaków może zaniknąć wokalizacja, samce mogą całkowicie przestać śpiewać, głos też może być zmieniony; może pojawić się wypływ z nosa (najczęściej widać go jako brudne pióra nad otworami nosowymi). Poza tym słychać różne odgłosy podczas oddychania: rzężenie, świszczenie, prychanie i szmery oddechowe. Różne odgłosy słychać zarówno przy wydechu jak i wdechu. Ptak może poruszać ogonem w rytm oddechów, może też być słychać klikanie w czasie oddychania..

Niektórzy autorzy podają, że słyszalne objawy związane z układem oddechowym występują ze szczególnym nasileniem w nocy. W dostępnych materiałach nie ma żadnego wyjaśnienia tej obserwacji (nie jest prawdą, że pasożyty w nocy wędrują). Prawdopodobnie w nocy jedynie lepiej słychać tego typu dźwięki ponieważ jest cicho, a ptaki są wtedy bardziej spokojne.

Przy bardzo silnych inwazjach dochodzi do duszności i uduszenia ptaka (na skutek mechanicznego zatkania np. tchawicy).

Ptak na ogół traci apetyt, staje się apatyczny (mniej lata, rzadziej się czyści, więcej odpoczywa i śpi). U samic obserwuje się zmniejszoną liczbę znoszonych jaj.

Często nie obserwujemy wszystkich objawów, a tylko niektóre; ponieważ objawy (a także ich nasilenie) zależy od stopnia inwazji (ilości pasożytów) oraz ich umiejscowienia. Nie istnieje jednak liniowa zależność między objawami i czasem trwania oraz nasileniem choroby. Wydaje się, że jedynie rzężenie można powiązać z bardziej zaawansowanymi stadiami choroby. Jak się wydaje objawy zależą bardziej od miejsca przebywania pasożytów niż ich liczby (oczywiście przy bardzo silnych inwazjach, w których pasożytów są setki, jest inaczej). Najsilniejsze słyszalne objawy daje pojawienie się śluzowej wydzieliny co jest zawiązane z nagromadzeniem pasożytów w oskrzelach, krtani tylnej i tchawicy. W początkowych stadiach choroby większość pasożytów jest w płucach i workach powietrznych, dlatego objawy są inne. Dopiero w późniejszych stadiach więcej pasożytów wędruje do górnych odcinków dróg oddechowych.

Bardzo często dochodzi do wtórnej infekcji bakteryjnej układu oddechowego (uszkodzona przez pasożyty śluzówka jest wrotami infekcji). Powoduje to dodatkowe objawy oraz zmienia te, które są. Najczęściej dochodzi do stanów zapalnych tchawicy oraz płuc.

Utrata krwi oraz niejedzenie stopniowo prowadzi do śmierci ptaka. Największą śmiertelność notuje się wśród piskląt. Utratę masy ciała notuje się jednak tylko w przypadku silnej infekcji. Utrata masy ciała następuje stopniowo i dopiero po dłuższym czasie trwania choroby. Pisklęta od chorych rodziców mogą wolniej przybierać na wadze.

Diagnoza

Praktycznie jedynym sposobem postawienie pewnej diagnozy jest sekcyjne znalezienie w układzie oddechowym pasożytów. Nie ma pewnej metody, która pozwoliłaby na postawienie diagnozy za życia. Jeżeli widzisz ten artykuł gdziekolwiek indziej niż na stronach papugi.dt.pl lub papugi.webserwer.pl to znaczy, że został on ukradziony i zamieszczony nielegalnie

U małych ptaków można próbować zaobserwować poruszające się czarne punkciki w tchawicy ptaka. Należy zwilżyć i rozchylić pióra, a od tyłu podświetlać szyję latarką o dość silnym świetle. Przy małej inwazji na ogół pasożytów nie widać. U dużych ptaków na ogół zaobserwowanie pasożytów jest niemożliwe nawet przy większych inwazjach.

Nie ma żadnych badań laboratoryjnych, które można by wykonać.

Można oczywiście próbować szukać pod mikroskopem pasożytów w wydzielinie z jamy nosowej lub wymazie z tchawicy. Nie jest to jednak metoda rutynowa, a znalezienie pasożyta będzie zupełnie przypadkowe. Podobnie jak obserwacja głowy ptaka. Czasem można znaleźć też pasożyta pływającego po powierzchni wody w poidełku. Przypadki potwierdzenia infekcji w taki sposób są jednak bardzo rzadkie.

Najedzone lub będące w ciąży samice można bez problemu zauważyć gołym okiem (nie występują one jednak na zewnątrz ptaka). Pozostałe stadia i inne samice wymagają w zasadzie powiększenia (przynajmniej lupy). Różnice w budowie morfologicznej pozwalają odróżnić poszczególne stadia (konieczny mikroskop).

Dorosły osobnik, w środku widoczna krew. Duże powiększenie.
(zdjęcie: Avi Expert)

Najbardziej diagnostyczne z objawów jest słyszalne świszczenie i rzężenie. Jeżeli widzisz ten artykuł gdziekolwiek indziej niż na stronach papugi.dt.pl lub papugi.webserwer.pl to znaczy, że został on ukradziony i zamieszczony nielegalnie

Często stosuje się terapię diagnostyczną polegającą na podaniu iwermektyny i obserwowaniu objawów. Jak w ciągu 24-48 godzin znikną lub znacznie osłabną, to można przypuszczać, że mamy do czynienia ze sternostomatozą.

Diagnoza różnicowa

W diagnozie różnicowej należy brać pod uwagę przede wszystkim aspergilozę i ospę (u kanarków). Poza tym podobne objawy mogą dawać niektóre zatrucia oraz wszelkie inne choroby układu oddechowego. U niektórych gatunków podobne objawy może dawać syngamoza (choroba wywołana przez pasożyta - nicienia - bytującego w tchawicy).

W tym miejscu należałoby się zastanowić czy sternostomatoza jest faktycznie aż tak częstą chorobą jak można odnieść wrażenie czytając fora dyskusyjne. Wydaje się, że jednak nie. Dlatego zanim się postawi diagnozę: sternostomatoza, trzeba bardzo poważnie wziąć pod uwagę wszelkie inne możliwości, a zwłaszcza wszelkie infekcje bakteryjne.

Leczenie

Najczęściej stosuje się iwermektynę podaną na skórę karku lub pod skrzydło. (O iwermektynie, dawkowaniu i podawaniu.). Podanie leku należy powtórzyć po dwóch tygodniach i ewentualnie po kolejnych dwóch tygodniach. Podając iwermektynę należy szczególnie uważać przy szczygłach i amadynach, które są na ten lek bardziej wrażliwe niż np. papużki czy kanarki.

Innym schematem podawania iwermektyny jest podawanie jednej dawki co tydzień lub co 10 dni (w sumie trzy podania leku).

Niektórzy lekarze zalecają podawanie iwermektyny w wodzie do picia. Na pewno przyjętą w odpowiedniej dawce jest skuteczna. Problemem jest jednak to żeby ptaki przyjęły taką dawkę jak powinny (więcej na ten temat w zalinkowanym wyżej artykule).

Innym lekiem jest doramektyna. Ma ona podobne działanie jak iwermektyna. W literaturze niemieckiej zaleca się rozcieńczenie 1% doramektyny (np. lek Dectomax) olejem sezamowym 1:10, a następnie podanie 1 kropli tego roztworu na kark ptaka. Dawkę należy powtórzyć po 10 do 14 dniach.

Podobne działanie ma moksydektyna, która jednak dłużej utrzymuje sie w organizmie po podaniu (przynajmniej u ssaków). Doustne podanie moksydektyny może spowodować wymioty, zwłaszcza u papug, w których na ogól zaleca sie podawanie leku sondą do wola. Nie zaleca się powtarzania podania leku przez 6 tygodni. Można podawać z wodą do picia.

Należy pamiętać, że leki te działają tylko na formy, które wypiją krew z lekiem.

Wszelkie miski, poidełka, karmniki oraz baseniki należy bardzo dokładnie umyć.

Dawniej stosowano inhalacje z różnych akarycydów. Aktualnie jednak odeszło się od tego ze względu na większe zagrożenie dla ptaków.

W niektórych przypadkach podaje się dodatkowo antybiotyki. Antybiotyk nie ma działać na pasożyty (nie ma takich możliwości), ale na współistniejącą infekcję bakteryjną. Podawanie antybiotyku powinno jednak być zalecone przez lekarza, ponieważ antybiotyk dodatkowo osłabia organizm. Wydaje mi się, że sensowne jest podanie antybiotyku jak po całym cyklu podawania iwermektyny objawy wyraźnie się zmniejszą, ale nie ustaną oraz jak będziemy mieć do czynienia z objawami innymi niż typowe ze strony układu oddechowego (przy uogólnionej infekcji bakteryjnej). Być może aż tak rozpowszechniony pogląd, że w przypadku sternostomatozy należy podać antybiotyk, i że jest on skuteczny, bierze się z błędnej diagnozy (w rzeczywistości mamy do czynienia z infekcją bakteryjną, a nie pasożytem).

Dodatkowe informacje

Niektórzy naukowcy uważają, że sternostomy są główną przyczyną ginięcia dzikich amadyn wspaniałych w naturze (Australia Pólnocna). Być może sternostomy trafiły do Australii razem z domowymi kanarkami, a amadyny okazały się wyjątkowo podatne na ataki pasożytów. Normalnie pasożyt i gospodarz wytwarzają jakaś równowagę, jeden i drugi organizm ewoluuje w jakiejś zależności. W momencie jak pasożyt znajdzie nowego gospodarza skutki są na ogół katastrofalne ponieważ nowy organizm nie jest w stanie bronić się przed pasożytami.

Uwagi końcowe

Na rożnych stronach i forach można przeczytać bardzo różne informacje o tej chorobie i powodujących ją pasożytach. Część tych informacji jest całkowicie nieprawdziwa. Chyba najważniejsze jest zapamiętanie, że jaja sternostom nie mogą znajdować się w kale. Tak więc ani kał nie jest źródłem zakażenia, ani jaja nie mogą być znajdywane w kale. Do zakażenie też nie dochodzi drogą kropelkową.

W literaturze, a co za tym idzie w różnych artykułach w Internecie, można znaleźć różne dane na temat długości cyklu rozwojowego pasożyta (6 dni, 2-4 tygodnie, 21 dni, 4-6 tygodni itd.). Prawidłowe określenie długości (w dniach) cyklu rozwojowego wydaje się mieć duże znaczenie dla ustalenia odstępu czasu pomiędzy kolejnymi podaniami leku. Jednak w przypadku większych inwazji zawsze będziemy mieli do czynienia z osobnikami w różnym stadium rozwoju. Wiadomo, że od złożenia jaja, do uzyskania przez larwę w tym jaju postaci dorosłej, mija ok. 6 dni. Jednak nie wiemy dokładnie co jaki czas samica składa jaja, ani ile trwa ciąża. Poza tym część pasożytów nie pobiera krwi, więc lek nie może na nie działać. Jak więc widać lek nie działa nie tylko na jaja, ale też na niektóre formy dorosłe (zwłaszcza te inwazyjne!). W literaturze naukowej (prezentującej wyniki bezpośrednich obserwacji i badań) nie ma konkretnych informacji określających "cykl rozwojowy" Sternostma tracheacolum. Myślę, że po prostu nie może takich być, choćby dlatego, że nie wiemy wielu rzeczy o biologii pasożyta. Każdy schemat leczenia może być dobry i zły, wszystko zależy od konkretnych uwarunkowań (stopnia infekcji, stanu i struktury populacji pasożyta u konkretnego ptaka). Jeżeli widzisz ten artykuł gdziekolwiek indziej niż na stronach papugi.dt.pl lub papugi.webserwer.pl to znaczy, że został on ukradziony i zamieszczony nielegalnie

Bibliografia

"Veterinärmedizinische Parasitologie" T. Schnieder;
"Georgis' Parasitology for Veterinarians" D. D. Bowman;
"Veterinary Ectoparasites: Biology, Pathology and Contro" Richard Wall, David Shearer;
"Biology of Disease Vectors"  (red.) William H. Marquardt;
"Feral Future: The Untold Story of Australia's Exotic Invaders" Tim Low;
"Praktische Parasitologie bei Heimtieren" Wieland Beck, Nikola Pantchev;
"Die Parasiten der Tiere: Erkrankungen erkennen, bekämpfen und vorbeugen" Heinz Mehlhorn;
"Clinical Avian Medicine", Harrison, T. Lightfoot;
"Basic Health & Disease in Birds" M. J. Cannon;
"Kompendium der Zirvogelkrankheiten" E. F. Kaleta (red.) ;
"Haltung von Vogeln. Krankheiten der Vogel" H. Kronberger;
"Ziervogel. Erkrankungen, Haltung, Futterung" A. Wedel;
"The life history and transmission biology of Sternostoma tracheacolum Lawrence (Acari: Rhinonyssidae) associated with the Gouldian finch Erythrura gouldiae" P. J. Bell Experimental & Applied Acarology June 1996, Volume 20, Issue 6;
"The endoparasitic mite Sternostoma tracheacolum Lawrance (Rhinonyssidae) and the endangered gouldian finch (Erythrura gouldiae) Gould (Estrildidae): a parasite-host relationship." P. Bell; 1995;
"The mites parasitic in the lungs of birds. The variability of Sternostoma tracheacolum Lawrence, 1948, in domestic and wild birds" A. Fain, K. E. Hyland, Parasitology  (1962), 52;
"Parasitism by the Mite Sternostoma tracheacolum in the Respiratory System of a Belgian canary (Serinus canaria domestica)" Lorena Lima Barbosa Guimarães, Angelica Terezinha Barth Wouters, Renata Assis Casagrande, Veronica Machado Rolim, Flademir Wouters, Igor Christian Magno Gonçalves, David Driemeier; Acta Scientiae Veterinariae, 2012. 40(4);
"Parasitism of Wild Gouldian Finches (Erythrura gouldiae) by the Air-sac Mite Sternostoma tracheacolum" Sonia C. Tidemann, Steven McOrist, J. C. Z. Woinarski, and W. J. Freeland Source: Journal of Wildlife Diseases, 28(1);
"Diagnostic Challenge": Journal of Exotic Pet Medicine, Vol 16, No 4 (October), 2007:
"Sternostomatoza ptaków ozdobnych" A Kruszewicz [w:] Choroby ptaków - ptasie zdrowie.