Zaparcie jaja, inaczej nazywane zaleganiem jaja, ma miejsce wtedy kiedy samiczka nie jest w stanie znieść jaja. Problemy takie mają młode samiczki, które znoszą jaja po raz pierwszy. U starszych samiczek jest to prawie zawsze winą niedoborów wapnia, przyczyną może być jednak także zbyt zimne powietrze. Czasem zdarza się, że samiczka znosi jajko w miękkiej skorupce - wtedy też ma problem z samym zniesieniem jajka. Przyczyną miękkiej skorupki jest także niedobór wapnia. Najczęściej problemy mają papużki, które znoszą bardzo duże ilości jajek bez przerwy. Innymi przyczynami mogą być choroby układu rozrodczego.

OBJAWY

Podstawowymi objawami jest apatia i napuszenie. Papużka najczęściej siedzi na dnie klatki i nie ma siły wejść na żerdź ani na latanie (zwłaszcza w późniejszym stadium) i ogólnie widać wyczerpanie. Papuga co jakiś czas przyjmuje charakterystyczną postawę przypominającą postawę pingwina, poza tym wyraźnie napina się chcąc znieść jajko. Na brzuchu (mniej więcej na linii nóżek) widoczne jest najczęściej wybrzuszenie, delikatnie dotykając można wyczuć jajko. Jeśli jednak będziemy mieli do czynienia z miękką skorupką to jajka nie da się wyczuć. Może wystąpić paraliż albo osłabienie jednej lub obu nóżek, papużka może chodzić podobnie do kaczki. Paraliż następuje dlatego, że jajko naciska na nerw kulszowy. Oddech jest szybki, krótki i urywany. W kloace może być widoczne jajko, może nastąpić także krwawienie.

UWAGA: niektóre objawy są takie same jak w przypadku niektórych nowotworów, ale zaparcie jaja ma gwałtowny przebieg.

Najczęściej stan ptaka bardzo szybko się pogarsza.

CO ZROBIĆ

Papudze koniecznie trzeba pomóc, bowiem bez pomocy umrze. Pierwszą rzeczą jaką należy zrobić jest podanie papudze wapnia w syropie (nie musującego!). Wapń w syropie można kupić w każdej aptece. Wapń podaje się w ilości 100 mg na kilogram masy ciała - pierwsza dawka oraz późniejsze dawki (o ile są potrzebne) mniejsze, 10-40 mg na kilogram masy ciała. W przypadku małych papużek będzie to przeważnie jedna kropla (przeczytaj na temat dawkowania płynów i kropli). Wapń należy podawać co 1-2 godziny aż do czasu zniesienia jajka. Wapń należy podać zakraplaczem do dzioba, jeśli absolutnie nie ma takiej możliwości to można wlać łyżkę syropu do poidełka - nie będzie to jednak tak efektywne jak bezpośrednie podanie wapnia, może też nic nie dać bo papuga może być już za słaba na picie.

Następną czynnością jest zwiększenie wilgotności (nawet do 80-90%) i temperatury (do ok. 30-32 stopni, miejscowo, papuga musi mieć możliwość odsunięcia się od źródła ciepła). Można nalać do wanny gorącą wodę i do takiej zaparowanej łazienki zanieść papugę (np. w klatce). Niektórzy radzą aby włożyć papugę do pudełka, które należy następnie zawinąć mokrym ręcznikiem i postawić na kaloryferze. Mnie osobiście ten sposób wydaje się dość niebezpieczny - łatwo można przesadzić i doprowadzić do uduszenia ptaka z powodu braku dostępu powietrza lub przegrzania po postawieniu na zbyt gorący kaloryfer. Innym sposobem jest położenie wokół klatki mokrych ręczników i zwiększenie temperatury. Ponadto należy zapewnić papudze spokój. Jest to bardzo ważne, bowiem papuga w tym stanie jest bardzo podatna na stres.

UWAGA: przy podnoszeniu temperatury należy uważać żeby nie przegrzać ptaka! Nie wolno np. postawić papugi w pobliżu bardzo gorącego kaloryfera!

W olbrzymiej większości przypadków powyższe czynności doprowadzą do zniesienia jajka przez ptaka.

Ostatecznie można wpuścić kroplę oleju parafinowego (czystego, bez dodatków) do kloaki samicy; nie należy używać olejów jadalnych i innych kosmetycznych. Olej najlepiej podać z malutkiej strzykawki insulinówki BEZ igły. Wymasowywanie jajka przez osobę niedoświadczoną może skończyć się tragicznie dla ptaka, radzę więc tego nie robić.

Jeśli nic nie pomoże i w ciągu jednego dnia papuga nie zniesie jajka to konieczna jest wizyta u weterynarza, ale takiego, który będzie wiedział co zrobić. Jeśli stan papugi jest poważny to nie należy czekać aż tak długo i, jeśli podanie wapnia, zwiększenie temperatury i wilgotności nie doprowadzi do zniesienia jajka w ciągu paru godzin, należy udać się do lekarza. Niezniesienie jaja możne być spowodowane np. przyklejeniem skorupki do scianki jajowodu. W takiej sytuacji samemu nic nie można zrobić.

Weterynarz może podać wapń w zastrzyku oraz domięśniowo oksytcynę (aktualnie raczej się tego nie stosuje; podaje się bezpośrednio do kloaki inne hormony), a także leki przeciwbólowe. Jeśli ptak nie zniesie jaja, to następnie może pod narkozą próbować wymasować jajko. Jeśli zupełnie nie ma innego wyjścia lekarz może odessać zawartość jajka, rozbić je i bardzo delikatnie wyciągnąć skorupki. Zabieg ten jest jednak ostatecznością i jest niebezpieczny dla zdrowia i życia ptaka! Absolutnie nie wolno robić tego samemu. Po takim zabiegu należy podać do kloaki odpowiednie antybiotyki.

CZEGO NIE ROBIĆ

W niektórych miejscach można spotkać różne "cudowne" rady. Ostrzegam wszystkich przed ich stosowaniem!

Nie należy smarować ptaka olejem, nie należy podawać oleju do dzioba, nie należy polewać ptaka wodą, nie należy wkładać ptaka do miski z wodą, nie należy umieszczać ptaka nad butelką z gorącą wodą, nie należy wpuszczać oliwy do kloaki i nie należy samemu wyciskać jajka. Wszystkie te metody (i inne jakie znajdziecie w Internecie lub starych książkach, a nie są zalecane w pierwszej części artykułu oraz w literaturze medycznej) są zbędne, niebezpieczne a ponadto zadają ból i cierpienie papudze! Oczywiście nie zawsze kończą się śmiercią ptaka, więc osoby je zalecające opisują je jako działające i z "własnego doświadczenia". Odpowiedzialny właściciel papugi nie powinien jednak ich stosować.

Źródła: G. A. Gallerstein "The Complete Bird Owners Handbook", M. J. Cannon "Basic Health & Disease in Birds", A. Kruszewicz "Pierwsza pomoc w nagłej sprawie" (Woliera 7,8/2004), D. Duhr "Notfallhilfe fur Papageien und Sittiche", H. Kronberger "Haltung von Vogeln. Krankheiten der Vogel"

Artykuł pochodzi ze stron Cockatiel czyli Nimfa z 2004 roku.