Poprzedni artykuł "Wstęp do genetyki"

W przypadku mutacji u papug mamy najczęściej do czynienia z dwoma allelemi: normalnym (występującym u formy dzikiej) i allelem mutacji (czyli zmutowanym). W niektórych przypadkach jednak będziemy mieć do czynienia z seriami wieloallelicznymi, czyli z kilkoma różnymi allelami zlokalizowanymi w tym samym locus a warunkującymi różne mutacje. Wiedza o tym, które allele mutacji są allelami w stosunku do siebie jest konieczna jeśli chcemy uzyskiwać różne kombinacje mutacji.

Na początku należy wyjaśnić podstawę: nie można utożsamiać koloru z mutacją - jest to jeden z najczęstszych błędów. Kolor i mutacja to dwie zupełnie różne rzeczy! Naukowo kolor to fenotyp (czyli to co widzimy), a mutacja to genotyp (czyli zestaw genów). Ta sama mutacja u różnych gatunków może dawać różne kolory i odwrotnie różne mutacje mogą w efekcie dawać takie same kolory. Dlatego jeszcze raz podkreślam: mutacja to nie zmiana koloru, mutacja to zmiana genu, która prowadzi do zmian np. w produkcji barwników co z kolei objawia się zmianami kolorów (oczywiście ograniczam się tutaj tylko do genów warunkujących kolory).

Dzika forma papug ma pewien zestaw genów, który odpowiada za widoczne kolory (ograniczam się tutaj tylko do genów warunkujących kolory). Jeśli gen zostanie zmieniony w stosunku do formy dzikiej to mamy do czynienia z mutacją. Mutacja jest wynikiem konkretnej zmiany tylko jednego, konkretnego genu! Nagminnie popełnianym błędem jest nazywanie mutacją wszystkich zmian kolorów, niezależnie od tego ile musi być zmienionych genów aby dany kolor uzyskać. Jest to bardzo poważny błąd i wynika on z nieznajomości genetyki. Mutacja jest tylko wtedy kiedy mamy do czynienie z jednym zmienionym genem! Większość mutacji może występować łącznie (ale nie wszystkie), mamy wtedy jednak do czynienia nie z mutacją, tylko z kombinacją mutacji. Aby uzyskać dany kolor konieczna jest zmiana więcej niż jednego genu. Tych dwóch pojęć nie wolno mylić. Niektóre kombinacje mają swoje odrębne nazwy (np. albinos), są to jednak nazwy kolorów, a nie mutacji - o tym napiszę osobny artykuł.

Mutacje mogą być: dominujące i recesywne oraz sprzężone z płcią i autosomalne.

Określenie sprzężone z płcią i autosomalne określa na jakich chromosomach występują geny danej mutacji. Jeśli mutacja jest sprzężona z płcią to oznacza to, że geny ją warunkujące są na chromosomach płciowych. Jeśli mutacja jest nie sprzężona z płcią (autosomalna) to oznacza to, że geny ją warunkujące przenoszone są na chromosomach autosomalnych.  Informacja ta jest konieczna do wszelkich rozważań na temat potomstwa. Geny są dziedziczone od rodziców, po jednym (danego rodzaju) od każdego rodzica. Chromosomy płciowe (geny są na chromosomach) są dziedziczone też po jednym od każdego rodzica, z tym, że samiec ma dwa chromosomy XX a samica XY. Geny warunkujące kolory znajdują się tylko na chromosomach X. Jest to o tyle ważne, że w przypadku mutacji recesywnych sprzężonych z płcią samica już mając jeden gen tej mutacji będzie miała zmieniony kolor. Samica nie może być nosicielem genu mutacji recesywnej.

Dominujące i recesywne oznacza sposób dziedziczenia - przy mutacji recesywnej konieczne jest odziedziczenie dwóch genów zmienionych (czyli od obojga rodziców) - wyjątkiem jest samiczka przy mutacjach sprzężonych z płcią, natomiast przy mutacjach dominujących wystarczy jeden gen mutacji aby nastąpiła zmiana koloru.  Mutacja sprzężona z płcią może być bowiem teoretycznie recesywna albo dominująca, tak samo autosomalna.

Obok najpopularniejszych mutacji dominujących i recesywnych występują także mutacje o tzw. niekompletnej dominacji. Są to mutacje, których jeden gen powoduje zmianę koloru, ale inną niż w przypadku obecności dwóch genów.

Na razie nie są znane mutacje sprzężone z płcią dominujące.

Mutacje mogą być związane z trzema głównymi sposobami uzyskiwania kolorów: melaniną (szare, czarne, brązowe), psittaciną (żółte, pomarańczowe, czerwone) i strukturami w piórach. Należy przy tym pamiętać, że do uzyskania koloru niebieskiego (który powstaje dzięki specjalnym strukturom w piórach) konieczna jest także melanina. Zmiany mogą powodować zablokowanie syntezy danego barwnika, jej redukcję, inne rozmieszczenie itp. Więcej o kolorach u papug.

Większość mutacji występuje u wielu różnych gatunków papug, często jednak pod różnymi nazwami. Ta sama mutacja u każdego gatunku, u którego występuje, zachowuje się tak samo, co nie znaczy, że zawsze daje ten sam fenotyp. Najlepszym przykładem jest mutacja niebieska, która tylko u papug zielonych daje w efekcie papugę w kolorze niebieskim. Mutacja niebieska u nimfy, pozbawi ją koloru żółtego (ten mechanizm jest taki sam), ale ponieważ papuga nie ma koloru niebieskiego, to jej wygląd (fenotyp) będzie zupełnie inny niż w przypadku mutacji niebieskiej np. u aleksandretty.